Hobbyisten beginnen vaak pas op latere leeftijd met schilderen, alleen al omdat ze daar dan volop tijd voor krijgen na hun pensionering (en niet, zoals velen, kunstgeschiedenis willen studeren). Maar hoe het creëren te leren? Wie in zijn jeugd besluit om kunstenaar te worden, kan terecht op de Rietveld Academie of andere hogescholen voor beeldende kunst. Vrijetijdskunstenaars missen dat traject. Er bestaan natuurlijk websites die instructies geven, en aantrekkelijke tijdschriften als Atelier, maar die verstrekken voornamelijk aanvullende informatie, voor gevorderden eigenlijk. Om als volstrekte beginner helemaal alleen aan de slag te gaan is nauwelijks een optie. Dat roept zo veel vragen op, en daarmee problemen, dat je als solist snel struikelt. Welke verfsoort of techniek te kiezen? Welke onderwerpen? Hoe een schilderij te beginnen? Ik schrijf uit ervaring, want twaalf jaar geleden heb ik in mijn eentje geprobeerd om vrijetijdsschilder te worden. Het werd geen succes. Laatst vond ik een bestofte dorpsimpressie, flets van kleur, met verkeerde verhoudingen – en schreeuwend om heftige ingrepen achteraf.
Dat je als amateur in groepsverband schilderlessen kon volgen, zelfs in eigen dorp, wist ik toen nog niet. Dat ontdekte ik pas een decennium later, bij toeval. Ik voelde me een soort Columbus die een schat heeft gevonden: een collectieve avondcursus sterk gericht op zelfwerkzaamheid en met gefundeerde, praktische aanwijzingen van de lesgevende. Die bovendien al het benodigde materiaal ter beschikking stelt. En die elk werk elke keer voorziet van positief, zelfvertrouwen bevorderend commentaar.
Wel valt op dat in dit zeer georganiseerde, zoniet overgeorganiseerde land de opleidingen voor hobbyschilders niet of nauwelijks verenigd zijn. Er bestaat dus geen Alliance Artistique, in navolging van het restaurateursverbond Alliance Gastronomique. Van commerciële samenwerking is evenmin sprake, laat staan van een landelijk, laagdrempelig, slim cursusconcept, speciaal voor vrijetijdsschilders. Het is ieder voor zich, en Monet voor ons allen. Toch is zo’n formule best te bedenken, zo zag ik in Amerika. Want daar floreert Wine & Design, een ongeveer vijftien jaar geleden gestarte franchise organisatie die inmiddels een stuk of tachtig(!) studio’s telt in bijna even zovele steden. Het door mij bezochte filiaal staat in de Orlandoachtige, uitgestrekte kustplaats Myrtle Beach (South Carolina, waar ik een strand hebgeschilderd) en behoort aan een jonge vrouw, Barley Wilkinson. Die zelf ook verdienstelijk schildert (zie haar Aluminum vase).
Ze vertelde hoe het concept werkt. ‘Negentig procent van onze aanmelders, bijna allemaal vrouwen, heeft nooit eerder geschilderd. Ze schrijven zich online in, en betalen $35 voor een twee uur durende avondsessie. Waarin de cursisten een bestaand werk uit onze eigen beeldbank van zevenduizend stuks gaan naschilderen met acrylverf.’ De hoofdlijnen van het gekozen werk – voor die avond is het een palmboom – worden vooraf op het doek aangebracht, met potlood en op een lichtbak, door Barley zelf. En de factor wijn? ‘Iedereen mag een eigen drank meenemen, het is hier paint and sip.’ Series lege flessen, ze staan op hoge muurplanken, van eerder sessies bewijzen dat wijn de grote favoriet is. En wie weet ook een smakelijke bron van inspiratie. ‘Het leuke is’, voegt Barley toe, ‘dat veel deelnemers dikwijls eigen vaardigheden ontdekken waarvan ze het bestaan helemaal niet wisten’.